جرم و جنایت و مواد مخدر در استان‌های ایران

استان البرز بیشترین میزان نسبی جرم و جنایت و استان‌های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان بیشترین میزان نسبی مواد مخدر کشف شده در سال ۱۳۹۷ را به خودشان اختصاص می‌دهند.

آمار منتشرشده توسط نیروی انتظامی (که مبنای گزارش سالیانه مرکز آمار ایران است) نشان می‌دهد که در استان البرز، تقریبا ۱۵۳ هزار مورد انواع جرایم از قبیل نزاع و درگیری، شرارت شامل زورگیری و چاقوکشی و همچنین دزدی در سال ۱۳۹۷ گزارش شده است. این رقم به ازای هر صدهزار نفر جمعیت استان برابر با ۵۴۳۰ مورد و بیشترین آمار جرم و جنایت استانی بر اساس جمعیت است. استان‌‎های خوزستان، ایلام، تهران و خراسان رضوی رتبه‌های بعدی را در اختیار دارند.

همچنین بر اساس گزارش دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر (که مبنای گزارش سالیانه مرکز آمار ایران است)، در استان‌های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۹۷، به ترتیب ۷۶ و ۲۲۲ هزار کیلوگرم انواع مواد مخدر شامل هروئین، مرفین، تریاک و شیشه، حشیش و گراس و محرک‌ها شامل شیشه (مت‌آمفتامین) کشف شده است. این رقم به ازای هر صدهزار نفر جمعیت استان برابر با ۹۴۵۳ کیلوگرم (خراسان جنوبی) و ۷۶۲۸ کیلوگرم (سیستان و بلوچستان) است. هرمزگان، کرمان و یزد رتبه‌های بعدی را به خودشان اختصاص می‌دهند.

خوشه‌بندی استان‌ها بر اساس میزان جرم انجام‌شده و مواد مخدر کشف‌شده

برای بدست آوردن تصویر بهتری از وضعیت جرم و جنایت و میزان اکتشاف مواد مخدر در استان‌های ایران (بر اساس جمعیت)، این دو متغیر بر اساس الگوهای آماری خوشه‌بندی شده‌اند (برای مشاهده اطلاعات خام این مقاله و روش‌های آماری استفاده‌شده، توضیحات پایین این مقاله را بخوانید و یا به صفحه گت‌هاب ما بروید). همانطور که نمودار پایین نشان می‌دهد، استان‌های ایران را می‌توان در ۵ خوشه مجزا طبقه‌بندی کرد:

خوشه اول (جرم و مواد مخدر کم) که شامل ۲۱ استان است و در آنها میزان جرم انجام‌شده یا مواد مخدر کشف‌شده، از متوسط کشور کمتر یا تقریبا پایین‌تر از سطح اطمینان ۹۵ درصد (مبنای این خوشه‌بندی) است.

خوشه دوم (مواد مخدر) شامل سه استان هرمزگان، کرمان و یزد که در آنها مواد مخدرِ کشف‌شده تقریبا بیشتر از متوسط کشور است.

خوشه سوم (جرم و جنایت) شامل چهار استان خوزستان، ایلام، تهران و خراسان رضوی که در آنها تعداد موارد جرم انجام شده تقریبا بیشتر از متوسط کشور است.

خوشه چهارم (مواد مخدر پلاس) شامل دو استان خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان که در آنها مواد مخدر کشف‌شده بسیار بیشتر از متوسط کشور است.

خوشه پنجم (جرم و جنایت پلاس) که استان البرز را شامل می‌شود و در آن میزان جرم انجام‌شده بسیار بیشتر از متوسط کشور است.

• در گزارش ستاد مبارزه با مواد مخدر به غیر از موارد مشخص‌شده در بالا، آمار تعداد آمپول و قرص‌های روان‌گردان و همچنین مواد پیش‌ساز بر اساس لیتر هم آورده شده است. در این تحلیل این دو مورد در نظر گرفته نشده‌اند.

انواع جرم شامل نزاع، شرارت و سرقت

جدول پایین میزان رقم کل انواع جرم، شامل نزاع، شرارت و سرقت را بر اساس استان‌های ایران نشان می‌دهد. بسته به نوع جرم، استان‌هایی که موارد بیشتری را به خودشان اختصاص می‌دهند، اعداد متناظر با آنها در جدول پررنگ‌تر است. همانطور که در جدول مشخص است، استان تهران بیشترین موارد انواع جرم را به خودش اختصاص داده و البته با توجه به جمعیت تقریبا ۱۴ میلیونی تهران قابل تصور هم هست.

از جمله موارد قابل توجه در این جدول، میزان رقم بالای تعداد موارد نزاع و درگیری در استان خوزستان (۱۲۰ هزار مورد) است. همچنین ۴۳ مورد اخاذی (شامل زورگیری و باج‌گیری) در استان مازندران که رتبه اول را به خودش اختصاص می‌دهد. در موارد منتهی به دستگیری بر اثر انواع شرارت‌ها (شامل اخاذی، چاقوکشی و …)، بعد از تهران، استان قم با ۱۱۳۰ مورد، بیشترین رقم را داراست. این امر شاید به دلیل رقم بالای چاقو و قمه‌کشی در این استان باشد که با ۶۱۶ مورد بعد از تهران در رده دوم است.

بعد از استان تهران، استان‌های اصفهان، البرز، خراسان رضوی و خوزستان رقم‌های بالایی در سرقت از اماکن خصوصی، اماکن عمومی، منزل، مغازه و اتومبیل را داشته‌اند. همچنین در سرقت از احشام، استان کرمان با ۳۵۹۷ مورد بیشترین رقم را به خودش اختصاص می‌دهد.

در نمودار میله‌ای، می‌توانید با انتخاب نوع جرم (دزدی، شرارت و نزاع و درگیری)، استان‌های کشور را به ترتیب صعودی با یکدیگر مقایسه کنید. این نمودار بر اساس میزان جرم در صدهزار جمعیت استان تهیه شده است.

مواد مخدرِ کشف‌شده

جدول پایین میزان رقم کل انواع مواد مخدر کشف‌شده را بر اساس استان‌های ایران نشان می‌دهد. بسته به نوع ماده مخدر، استان‌هایی که موارد کشف‌شده در آنها بیشتر است، اعداد متناظر با آنها هم در جدول پررنگ‌تر است.

از جمله موارد قابل توجه در این جدول، رقم بالای هروئین کشف‌شده در آذربایجان غربی است (۴۲۳۱ کیلوگرم) که تنها کمی کمتر از کل هروئین کشف‌شده در سیستان و بلوچستان است.

در سال ۱۳۹۷، کلا ۵ کیلوگرم کوکائین کشف شده که آن هم در استان اصفهان اتفاق افتاده است.

در استان‌های کردستان، خراسان رضوی و بوشهر بیشترین تعداد آمپول و قرص‌های روان‌گردان کشف شده است. در کردستان این رقم تقریبا یک میلیون قرص و آمپول است. همچنین در استان هرمزگان تقریبا ۷۱ هزار لیتر، مواد پیش‌ساز کشف شده که بعد از تهران این استان را در رده دوم قرار می‌دهد. خراسان رضوی و کردستان در رده‌های بعدی قرار دارند.

در تهران حدود ۱۰۴ هزار نفر به دلیل مواد مخدر دستگیر شده‌اند که نیمی از آنها را قاچاقچیان تشکیل می‌دهند. در رتبه‌های بعدی، البرز، خراسان رضوی و گیلان قرار دارند. اصفهان همچنین بعد از تهران، رتبه دوم تعداد قاچاقچیان مواد مخدر را به خودش اختصاص می‌دهد. در سال ۱۳۹۷، حدود ۱۷ هزار قاچاقچی در این استان دستگیر شده‌اند. البرز و گیلان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

همچنین در استان خراسان رضوی بعد از تهران، بیشترین مصرف‌کنندگان مواد مخدر دستگیر شده‌اند (حدود ۱۵ هزار نفر). رتبه‌های بعدی در اختیار گیلان، البرز و استان مرکزی است.

در نمودار میله‌ای، می‌توانید با انتخاب نوع ماده مخدر، استان‌های کشور را به ترتیب صعودی با یکدیگر مقایسه کنید. این نمودار بر اساس میزان مواد مخدر کشف‌شده در صدهزار جمعیت استان تهیه شده است.

• واحد استفاده‌شده برای انواع مواد مخدر بر اساس کیلوگرم است. در مورد آمپول، تعداد و موادِ پیش‎ساز، واحد لیتر، مورد استفاده قرار گرفته است.

در نمودار میله‌ای پایین انواع جرائم انجام‌شده، شامل نوع شرارت (مانند اخاذی یا چاقوکشی) یا سرقت (مانند دزدی اتومبیل، موتورسیکلت، احشام) و …و همچنین مواد مخدر کشف‌شده، در هر صدهزار نفر جمعیت استان، رتبه‌بندی شده‌اند. با انتخاب نوع متغیر، می‌توان اطلاعات بهتری به تفکیک استان‌‌ها بدست آورد.

به عنوان مثال، مازندران بیشترین رتبه سرانه اخاذی در کشور را دارد. در چاقو و قمه‌کشی، قم رتبه اول را به خودش اختصاص می‌دهد. بالاترین میزان سرانه سرقت از منزل متعلق به خراسان رضوی است و در استان البرز بیشترین میزان سرانه سرقت اتومبیل صورت می‌گیرد.

بیشترین میزان سرانه تریاک و شیره و همچنین حشیش و گراس در خراسان جنوبی کشف می‌شود و در تعداد آمپول و قرص‌های روان‌گردان، بوشهر پیشتاز است. بیشترین دستگیری از افراد مصرف‌کننده مواد مخدر هم به نسبت جمعیت در استان مرکزی، قم و گیلان صورت می‌گیرد.

• واحد استفاده‌شده برای انواع مواد مخدر بر اساس کیلوگرم است. در مورد آمپول، تعداد و موادِ پیش‎ساز، واحد لیتر، مورد استفاده قرار گرفته است.

توضیحات

۱- برای دسترسی به آمار استفاده شده در این تحلیل و منابع به صفحه گت‌هاب ما بروید.

۲-در طبقه‌بندی استان‌ها، از روش خوشه‌بندی یا همان Clustering مبتنی بر الگوریتم ریاضی K-Means Clustering استفاده شده است که یکی از روش‌های یادگیری ماشین به صورت نظارت‌نشده (Unsupervised Machine Learning) است و توسط بسته‌ای با عنوان سای‌پای (SciPy) در زبان برنامه‌نویسی پایتان (Python) انجام می‌شود.

۳-در خوشه بندی استان‌ها، دو متغیر میزان جرمِ انجام‌شده و مواد مخدرِ کشف‌شده، بر اساس جمعیت استان مورد محاسبه قرار گرفته‌اند. در این نوع خوشه‌بندی برای متغیرِ مواد مخدرِ کشف‌شدهِ، دو ملاحظه وجود دارد. اول اینکه در میزان موارد کشف‌شده مواد مخدر، برخی استان‌ها، نقش ترانزیتی دارند و لزوما مقدار کشف مواد مخدر در یک استان به معنی مصرف مواد مخدر در همان استان نیست. دوم اینکه با محاسبه متغیر به صورت نسبی، اثر سهولت دسترسی به مواد مخدر نادیده گرفته می‌شود. منظور از سهولت دسترسی هم به این معنی است که اگر فردی قصد دسترسی داشته باشد در جاهایی که فراوانی بیشتر است امکان راحت‌تری برای دسترسی پیدا خواهد کرد. ما به این ملاحظات واقف بودیم؛ اما از آنجا که برای متغیر جرم و جنایت، مقدار نسبی (بر اساس جمعیت)، نمایاتر بود، برای متغیر مواد مخدر هم از الگوی مشابه پیروی کردیم.

۴-در خوشه‌بندی استان‌ها اندازه میانگین مورد استفاده قرار گرفته است. برخی ممکن است به درستی ادعا کنند که به دلیل فاصله زیاد برخی استان‌ها از لحاظ مقدار مواد مخدر کشف‌شده، یا جرم واقع‌شده، نسبت بقیه کشور، عدد میانه گزینه بهتری است. این ادعا نادرست نیست، اما در این مدل ما اتفاقا قصد داشتیم که این فاصله استانی را نمایش دهیم. به عبارت بهتر استان‌هایی که به هر دلیل به عنوان Outlier محسوب می شوند (در مقایسه با بقیه کشور)، در نمودار قابل برجسته‌شدن باشند.