آذین لیموچی ۲۴ آذر ۱۳۹۹
مجلس موسسان مشروطه که اولین مجلس قانونگذاری در ایران است پس از امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه قاجار با حضور۱۵۶ نماینده از تهران و استان‌های ایران تشکیل شد. بعد از تهران، آذربایجان، خراسان و اصفهان بیشترین نمایندگان را داشتند. همچنین در این مجلس سه کرسی به اقلیت‌های دینی شامل ارامنه، کلیمیان و زرتشتیان اختصاص داده شده بود. مهمترین وظیفه مجلس موسسان، تهیه و تدوین اولین قانون اساسی ایران بود.
در میان نمایندگان تهران، اصناف با ۳۳ رای، بیشترین نماینده را به خودشان اختصاص داده بودند. اصناف شامل صنعت‌گران در پیشه‌هایی مانند قصابی، آهنگری، بقالی، کفش‌دوزی، کلاه‌دوزی و … می‌شدند. اعیان و خوانین (۱۳)، تجار (۱۰)، شاهزادگان قاجار (۵) و حجج اسلام (وعاظ و ذاکرین) با ۴ نماینده در رتبه‌های بعدی قرار داشتند.
مرتضی قلی خان صنیع الدوله و میرزا محمود احتشام السلطنه از طبقه اعیان و خوانین تهران و میرزا اسماعیل خان ممتازالدوله، نماینده اراک، هر کدام در دوره‌هایی رئیس مجلس بودند. همچنین اعتبارنامه نمایندگی دکتر محمد مصدق که از اصفهان انتخاب شده بود به دلیل کمبود سن مورد قبول قرار نگرفت.
طول دوره اولین مجلس مشروطه در ایران تقریبا دو سال بین مهر ۱۲۸۵ تا ۲ تیر ۱۲۸۷ شمسی بود و با به توپ بسته‌شدن مجلس توسط محمدعلی شاه قاجار دوره این مجلس به اتمام رسید.
مجلس دوم مشروطه
با انحلال مجلس توسط محمدعلی شاه در سال ۱۲۸۷ و تقریبا به مدت یک سال تا ۲۸ تیر ۱۲۸۸، ایران مجلس نداشت. در این تاریخ پس از فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان، یک مجلس عالی تشکیل و مقدمات برگزاری انتخابات مجلس دوم مشروطه فراهم گردید. مجلس دوم مشروطه در آبان ۱۲۸۸ تشکیل شد و در آن استان آذربایجان با ۱۸ نفر بیشترین نماینده را داشت. استان‌های تهران و خراسان با ۱۴ و ۷ نماینده بیشترین سهم را در آن داشتند (رای اصفهان، جدای از سهمیه سه شهر کاشان، خوانسار و گلپایگان در نظر گرفته شده است). در این مجلس هم یک نماینده به هر یک از اقلیت‌های دینی شامل ارمنی‌ها (یوسف میرزا)، کلیمیان (میرزا لقمان)و زرتشی‌های کرمان (کیخسرو شاهرخ)اختصاص یافت.
در مجلس دوم مشروطه هم سهمیه‌هایی برای برخی از نمایندگان در نظر گرفته شده بود. به عنوان مثال علمای اسلام در این مجلس ۱۱ نماینده داشتند.
از میان افرادی که آرای آنها معلوم است، سید نصرااله نماینده تهران با ۳۶۱۵ رای، بیشترین تعداد آرا را به خودش اختصاص داده بود. بعد از او حسینقلی نواب و ذکاالملک هر دو از تهران بیشترین رای‌ها را بدست آورده بودند.
در میان کسانی که بیشترین درصد آرا را بدست آورده بودند، لواالدوله از حوزه خوانسار و گلپایگان بیشترین درصد رای را به خودش اختصاص داده بود (۹۸ درصد با ۴۶۱ رای). بعد از او، شیخ محمدعلی بهجت از خوزستان و کیخسرو شاهین از زرتشتیان کرمان بیشترین درصد رای را دارا بودند.
توضیحات
۱- برای دسترسی به نمایندگان هر دوره از اطلاعات منتشرشده توسط دانشگاه هاروارد آمریکا استفاده شده است. برای دسترسی به منابع و جداول استفاده شده به صفحه گت‌هاب ما بروید.
۲- این مقاله به سفارش نمای آینده تهیه شده است.