در سال ۱۴۰۰، استان های اصفهان و سیستان و بلوچستان به ترتیب بیشترین و کمترین درآمد سرانه ناخاصل ملی (متوازن‌شده)، را در میان استان‌های کشور به خودشان اختصاص می‌دهند. نسبت درآمد ناخالص ملی در استان‌های کشور هم به تفکیک زن و مرد تقریبا همسان است.
سرانه درآمد ناخالص ملی (متوازن‌شده) به تفکیک استان – سال ۱۴۰۰
نمودارهای زیر سرانه درآمد ناخالص ملی را در استان‌های ایران در سال ۱۴۰۰، با یکدیگر مقایسه می‌کند. همانطور که در نمودارها مشخص است استان اصفهان بیشترین سرانه درآمد ناخالص ملی را در این سال به خودش اختصاص می‌دهد. استان‌های خوزستان، یزد و بوشهر در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در انتهای لیست هم استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. خراسان شمالی و خراسان شمالی هم در انتهای لیست قرار دارند. استان تهران هم در این لیست رتبه نوزدهم را به خودش اختصاص می‌دهد.
طبقه بندی استان‌ها بر اساس سرانه درآمد ناخالص ملی (متوازن‌شده) در بین مردان و زنان – سال ۱۴۰۰
برای فهم بهتر از چگونگی شاخص درآمد در استان‌های ایران، شاخص سرانه درآمد ناخالص ملی (متوازن‌شده) را به تفکیک زن و مرد بررسی کردیم و استان‌ها را در چهار خوشه مختلف قرار دادیم.
همانطور که در نمودار پایین مشاهده می‌شود در تمام استان‌ها شاخص درآمد برای مردان بیشتر از زنان است و در استان‌های مختلف به صورت همسان در چهار طبقه قرار گرفته‌اند. در طبقه اول استان‌هایی مانند اصفهان، خوزستان یا بوشهر قرار دارند که در آنها سرانه درآمد زنان و مردان از متوسط کشور بالاتر است.
استان‌هایی مانند قم یا لرستان در طبقه یا خوشه دوم قرار دارند و در آنها شاخص درآمد برای زنان و مردان در محدوده سطح اطمینان ۹۵ درصد متوسط کشور، (یا کمی بیشتر یا کمی کمتر) قرار دارد.
در طبقه سوم استان‌هایی مانند گیلان یا هرمزگان قرار دارند که شاخص درآمد سرانه زنان و مردان در آنها از متوسط کشور کمتر است. و در نهایت در طبقه چهارم، تنها استان سیستان و بلوچستان جای گرفته است که شاخص درآمد زنان و مردان در آن، به مراتب از متوسط کشور کمتر است.
شاخص توسعه انسانی به تفکیک استان – سال ۱۴۰۰
برای اینکه تصور بهتری از بزرگی یا کوچکی شاخص درآمد داشته باشیم، در اینجا استان‌های کشور را بر اساس شاخص توسعه انسانی مورد بررسی قرار می‌دهیم. شاخص درآمد یکی از معیارهای اندازه‌گیری شاخص توسعه انسانی است.
همانطور که در نمودار پایین مشاهده می‌شود استان تهران بیشترین شاخص توسعه انسانی را در میان استان‌های کشور به خودش اختصاص می‌دهد. این در حالیست که استان تهران از منظر شاخص درآمد (سرانه درآمد ناخالص ملی) در رتبه نوزدهم در میان استان‌های کشور قرار داشت.
در انتهای لیست، استان سیستان و بلوچستان همچنان کمترین شاخص توسعه انسانی را – همانند شاخص درآمد – دارا است.
طبقه بندی استان‌ها بر اساس شاخص توسعه انسانی و سرانه درآمد ناخالص ملی – سال ۱۴۰۰
نمودار زیر طبقه‌بندی استان‌های کشور را بر اساس شاخص توسعه انسانی و شاخص سرانه درآمد ناخالص ملی ارائه می‌کند.
در طبقه اول، استانی مانند اصفهان قرار دارد که شاخص درآمد و شاخص توسعه انسانی در آن از متوسط کشور بیشتر است. در این طبقه استان تهران هم قرار گرفته که در آن شاخص توسعه انسانی از میانگین استان‌های کشور بیشتر اما شاخص درآمد تقریبا برابر با متوسط این رقم در استان‌های دیگر است.
استان‌های مرکزی یا گلستان در طبقه دوم قرار می‌گیرند که در آنها، شاخص درآمد و شاخص توسعه انسانی در حدود محدوده ۹۵ درصد از میانگین کل کشور (کمی بالاتر یا کمی پایین‌تر) است.
دو طبقه انتهایی هم به استان‌های خراسان شمالی و خراسان جنوبی (خوشه سوم) و سیستان و بلوچستان (خوشه چهارم) تعلق می‌گیرد که در آنها، دو شاخص بررسی‌شده از میانگین کشور به مراتب کمتر است.
توضیحات
- عددهای شاخص‌هایی که در این مقاله مورد استناد قرار گرفته بر اساس داده‌هایی است که توسط موسسه گلوبال دیتا لب تهیه شده و ارقام آن از سال ۱۳۶۹ تا سال ۱۴۰۰، به تفکیک استان‌های ایران (و در اکثر سال‌ها به تفکیک زن و مرد) قابل دسترس است. در مواردی که این شاخص‌ها بین صفر و یک هستند (یک بیانگر نمره بهتر است)، مانند شاخص توسعه انسانی، ارقام در عدد هزار ضرب شده‌اند.
- در این مقاله برای بررسی شاخص درآمد، از لگاریتم سرانه درآمد ناخالص ملی استفاده و برای فهم بهتر، تحت عنوان سرانه درآمد ناخالص ملی (متوازن‌شده) ارائه شده است.
- عدد شاخص‌های مرتبط با دو استان تهران و البرز برابر با یکدیگر مورد محاسبه قرار گرفته اند.
- فایل خام داده‌ها از طریق فایل گت‌هاب مرتبط با این مقاله قابل دسترس است.