۲۶ مهر ۱۴۰۳
مطابق نظرسنجی استاسیس که بین روزهای ۳۱ شهریور تا ۱۲ مهر ۱۴۰۳ برگزار شده است، ۳۹ درصد از ایرانی‌ها از عملکرد رئیس‌جمهور پزشکیان راضی و ۳۵ درصد هم ناراضی هستند. بیست و شش (۲۶) درصد از پاسخ‌دهندگان هم می‌گویند که نسبت به عملکرد ایشان نظری ندارند و یا اینکه به پرسش مرتبط با عملکرد رئیس‌جمهور پاسخ ندادند.
در این نظرسنجی همچنین سئوالاتی در خصوص سیاست خارجی ایران، نرمالسازی روابط با آمریکا و اسرائیل، توافق هسته‌ای با غرب و حضور نظامی و حمایت مالی از نیروهای نیابتی ایران در منطقه خاورمیانه مورد بررسی قرار گرفته است (نتایج به صورت تفصیلی در این لینک ارائه شده است). بررسی رضایت یا عدم رضایت از عملکرد آقای پزشکیان و مقایسه آن با سئوالات مرتبط با سیاست خارجی بیانگر آن است که پاسخ‌دهندگانی که از عملکرد رئیس‌جمهور راضی هستند، بسیار بیشتر از افرادی که از عملکرد ایشان ناراضی هستند با سیاست‌های رسمی جمهوری اسلامی در مسائل خارجی همگامی دارند. به عبارت بهتر می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که آقای پزشکیان برخلاف روسای جمهوری پیشین اساسا نه رئیس‌جمهوری اصلاح‌طلب و نه رئیس‌جمهوری اصول‌گراست. بلکه برعکس، برای اولین بار طی بیست سال گذشته، ایشان (حداقل تاکنون) رئیس‌جمهور نظام است که اصلاح‌طلبان، اصول‌گرایان و بخش‌هایی از ایرانیانی را که هنوز به تغییر شرایط امیدوار هستند (فارغ از موافقت یا مخالفت آنان با جمهوری اسلامی) با خود همراه دارد.
نتایجِ کاملِ نظرسنجی از طریق این لینک که به صورت یک پلتفورم تعاملی تهیه شده است، قابل دسترسی است.
رضایت از عملکرد رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان
موافقان یا مخالفان عملکرد رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان در دورانی که به ریاست‌جمهوری انتخاب شده است تقریبا با هم برابر هستند. ۳۹ درصد می‌گویند که از عملکرد آقای پزشکیان راضی هستند و ۳۵ درصد هم اعلام عدم رضایت می‌کنند. نکته جالب توجه در این سئوال، حدود ۲۶ درصد از مصاحبه‌شوندگانی هستند که می‌گویند نظر خاصی ندارند و یا حاضر به پاسخ به این سئوال نیستند. این رقم بیشتر از تمام دورانی است که استاسیس، رضایت از عملکرد رئیس‌جمهور در دوران روسای جمهور گذشته مورد سنجش قرار داده بود. در سه مورد نظرسنجی که استاسیس عملکرد رئیس‌جمهوری پیشین، آقای ابراهیم رئیسی را از منظر ایرانی‌ها ارزیابی کرده بود، افراد بدون نظر، هیچ‌گاه بیشتر از ده درصد نبودند.
با اینحال رضایت از عملکرد آقای پزشکیان، بیشتر از اولین باری است که استاسیس عملکرد آقای رئیسی، رئیس‌جمهور پیشین، را مورد بررسی قرار داده بود. حدود ده ماه بعد از روی کار آمدن آقای رئیسی، رضایت از عملکرد ایشان ۲۸ درصد و نارضایتی ۶۴ درصد بود. همچنین در ارزیابی عملکرد ایشان در بهمن سال ۱۴۰۲، تنها ۳۲ درصد گفته بودند از ایشان راضی هستند. هرچند تنها سه ماه بعد و پس از مرگ غیر قابل انتظار آقای رئیسی در اواخر اردیبهشت ۱۴۰۲، رضایت از عملکرد ایشان دوباره توسط استاسیس مورد سئوال قرار گرفت و رضایت از ایشان به رقم ۶۶ درصد رسید که به طور مشخص ناشی از حس همدلی نسبت به مرگ غیر مترقبه ایشان است.
رضایت از عملکرد روسای جمهوری اسلامی ایران، شامل آقایان حسن روحانی، ابراهیم رئیسی و مسعود پزشکیان در دوره‌های زمانی مختلف از طریق این لینک قابل مشاهده است.
پزشکیان؛ رئیس‌جمهور اصلاح‌طلبان یا اصول‌گرایان؟ جواب: هیچ‌کدام
در این نظرسنجی همچنین سئوالاتی در خصوص سیاست خارجی ایران، نرمالسازی روابط با آمریکا و اسرائیل، توافق هسته‌ای با غرب و حضور نظامی و حمایت مالی از نیروهای نیابتی ایران در منطقه خاورمیانه مورد بررسی قرار گرفته است (نتایج به صورت تفصیلی در این لینک ارائه شده است). برای بررسی اینکه موافقان یا مخالفان عملکرد رئیس‌جمهوری در مورد هر کدام از سئوالات مرتبط با سیاست خارجی چگونه می‌اندیشند، پاسخ‌ها بر اساس دو متغیر ۱- رضایت از عملکرد رئیس‌جمهور و ۲- سئوال مرتبط با سیاست خارجی مورد سنجش قرار گرفتند. همچنین با توجه به اینکه بیشتر از یک‌چهارم پاسخگویان به این نظرسنجی در سئوال مرتبط با رضایت از عملکرد رئیس‌جمهور، نظر مشخصی ابراز نداشته بودند و یا از پاسخ به سئوال امتناع کرده بودند، این افراد در نتایج ارائه‌شده حذف نشدند.
نتایج بر اساس ۱- جمع کل افرادی که از عملکرد رئیس‌جمهوری راضی هستند (خیلی راضی یا تاحدی راضی)، ۲- جمع کل افرادی که از عملکرد آقای پزشکیان ناراضی هستند (نه چندان راضی یا کاملا ناراضی) و ۳- افراد بی‌نظر ارائه شده است. همچنین در سئوالات مرتبط با سیاست خارجی و در مواردی که پاسخ‌ها به صورت طیف‌های چهار قسمتی ارائه شده است (مانند خیلی راضی تا خیلی ناراضی، کاملا موافق تا کاملا مخالف و کاملا تا اصلا)، مواردی که متضمن رضایت یا موافقت هستند با یکدیگر جمع شدند و مواردی که متضمن عدم رضایت یا مخالفت هستند هم با یکدیگر تجمیع و طیف چهار قسمتی به طیف دو قسمتی تبدیل شده است.
بررسی رضایت یا عدم رضایت از عملکرد آقای پزشکیان و مقایسه آن با سئوالات مرتبط با سیاست خارجی بیانگر آن است که پاسخ‌دهندگانی که از عملکرد رئیس‌جمهور راضی هستند، بسیار بیشتر از افرادی که از عملکرد ایشان ناراضی هستند با سیاست‌های رسمی جمهوری اسلامی در مسائل خارجی همگامی دارند. به عبارت بهتر می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که آقای پزشکیان برخلاف روسای جمهوری پیشین اساسا نه رئیس‌جمهوری اصلاح‌طلب و نه رئیس‌جمهوری اصول‌گراست. بلکه برعکس، برای اولین بار طی بیست سال گذشته، ایشان (حداقل تاکنون) رئیس‌جمهور نظام است که اصلاح‌طلبان، اصول‌گرایان و بخش‌هایی از ایرانیانی را که هنوز به تغییر شرایط امیدوار هستند (فارغ از موافقت یا مخالفت آنان با جمهوری اسلامی) با خود همراه دارد.
در مورد روسای جمهوری گذشته (آقایان روحانی و رئیسی) با نسبت تقریبا مشخصی این ادعا قابل بررسی و اثبات (به صورت علمی: غیر قابل رد) بود که ۱- پاسخ‌دهندگانی که بیشتر به اصلاح‌طلبان نزدیک بودند و کسانی که با سیاست‌های کلی نظام در برخی موارد مانند سیاست‌های خارجی، رابطه با آمریکا و موارد مشابه زاویه داشتند از ۲- افرادی که به اصول‌گرایان تمایل بیشتر دارند و یا کسانی که با سیاست‌های رسمی نظامی همخوانی بیشتری نشان می‌دهند، تفاوت دارند و نظرات آنان با یکدیگر متفاوت است. اما همانطور که گفته شد، یافته‌های این نظرسنجی بیانگر یک فرضیه قابل بررسی است مبتنی بر آنکه راضیان از عملکرد آقای پزشکیان در اکثر موارد با سیاست‌های رسمی نظامی همگامی نشان می‌دهند و برعکس، افراد ناراضی از عملکرد آقای پزشکیان برخلاف سیاست‌های رسمی نظام ابراز عقیده می‌کنند. همچنین افرادی که در مورد عملکرد رئیس‌جمهوری نظر مشخصی ابراز نمی‌کنند در بسیاری موارد همگام با معدل پاسخ‌دهندگان نظر می‌دهند. هرچند این فرضیه باید بیشتر و از طریق نظرسنجی‌های بیشتر مورد ارزیابی قرار گیرد و صحت و سقم آن در بوته آزمون قرار گیرد.
رضایت از عملکرد رئیس‌جمهوری بر اساس موافقت یا مخالفت با کمک نظامی و مالی به نیروهای نیابتی
افرادی که از عملکرد رئیس‌جمهوری راضی هستند، بیشتر از ناراضیان از عملکرد آقای پزشکیان با کمک نظامی و مالی به نیروهای نیابتی ایران در منطقه خاورمیانه که به آنها محور مقاومت گفته می‌شود اظهار موافقت می‌کنند.
در میان پاسخ‌دهندگان راضی از عملکرد رئیس‌جمهوری، ۷۱ درصد طرفدار کمک نظامی ایران به نیروهای نیابتی در منطقه هستند و تنها ۲۱ درصد اعلام مخالفت می‌کنند. در میان افراد ناراضی از عملکرد رئیس‌جمهوری، طرفداران کمک نظامی ایران به نیروهای نیابتی، ۱۸ درصد کمتر است (۵۳ درصد) و مخالفان هم ۲۰ درصد بیشتر هستند (۴۱ درصد). در میان افراد بی‌نظر نسبت به عملکرد رئیس‌جمهوری، موافقان یا مخالفان با کمک نظامی ایران به نیروهای مقاومت تقریبا و با تفاوت سه، چهار درصد برابر با نظر کل پاسخ‌دهندگان است.
جامعه به صورت کلی در مورد موافقان و مخالفان کمک مالی به نیروهای نیابتی تقریبا دو قطبی است و موافقان تنها ۴ درصد از مخالفان چنین کمکی بیشتر هستند (۴۹ درصد موافق و ۴۵ درصد مخالف). با اینحال اگر این سئوال بر اساس افراد راضی و ناراضی از عملکرد رئیس‌جمهور مورد سنجش قرار گیرد، در میان طرفداران عملکرد رئیس‌جمهور ، ۶۱ درصد می‌گویند که ایران با نیروهای نیابتی‌اش کمک مالی کند و تنها ۳۴ درصد مخالفند. در میان ناراضیان از عملکرد آقای پزشکیان، رابطه برعکس است و ۵۶ درصد مخالف و ۳۹ درصد موافق هستند.
طرفداران رئیس‌جمهوری به دنبال رابطه با چین و روسیه؛ مخالفان به دنبال آمریکا و انگلستان
درحالی که ایرانی‌ها به صورت کلی در مورد انتخاب رابطه قوی بین دو گزینه ۱- کشورهایی مانند چین و روسیه و ۲- کشورهایی مانند آمریکا و انگلستان، به صورت برابر، تقریبا یک‌سوم (۳۴ درصد) گزینه اول و به همین میزان هم گزینه دوم را انتخاب می‌کنند؛ این رابطه در مورد راضیان و ناراضیان از عملکرد رئیس‌جمهوری برقرار نیست.
در میان افراد راضی از عملکرد رئیس‌جمهور، ۴۱ درصد گزینه چین و روسیه را انتخاب می‌کنند و انتخاب ۲۸ درصد گزینه آمریکا و انگلستان است. در میان افراد ناراضی از عملکرد رئیس‌جمهور اما رابطه برعکس است. چهل و پنج (۴۵) درصد ترجیح می‌دهند ایران رابطه خوب و قوی با آمریکا و انگلستان داشته باشد و تنها ۲۶ درصد می‌گویند که بهتر است ایران با چین و روسیه رابطه قوی و خوب داشته باشد.
مخالفان رئیس‌جمهوری بیشتر از موافقان از نرمالسازی رابطه با اسرائیل حمایت می‌کنند
در حالی که به صورت کلی اکثریت ایرانی‌ها مخالف نرمالسازی رابطه بین ایران و اسرائیل هستند (۶۷ درصد مخالف و ۲۵ درصد موافق)، ناراضیان از عملکرد رئیس‌جمهوری، ۱۲ درصد بیشتر از افراد راضی از عملکرد آقای پزشکیان از نرمال سازی رابطه ایران و اسرائیل حمایت می‌کنند (به ترتیب ۳۳ درصد به ۲۱ درصد).
در مورد موافقان و مخالفان نرمالسازی رابطه بین ایران و آمریکا، رضایت و رضایت از عملکرد رئیس‌جمهوری به صورت معنی‌داری تفاوت ندارد.
همچنین کسانی که از عملکرد رئیس‌جمهوری راضی هستند بسیار بیشتر از کسانی که از عملکرد آقای پزشکیان اظهار عدم رضایت می‌کنند اعتقاد دارند که بعد از درگیری‌های اخیر بین ایران و اسرائیل، ایران در خاورمیانه قوی‌تر شده است (۷۲ درصد به ۴۶ درصد). در میان ناراضیان از عملکرد رئیس‌جمهوری تفاوت بین کسانی که ایران را بعد از درگیری‌های اخیر با اسرائیل قوی‌تر می‌بینند تنها چهار درصد بیشتر از کسانی است که به اعتقاد آنها ایران بعد از درگیری‌های اخیر ضعیف‌تر شده است (۴۶ درصد به ۴۲ درصد).
رضایت از عملکرد رئیس‌جمهوری بر اساس موافقت یا مخالفت با نقش ایران در افزایش یا کاهش تنش در منطقه خاورمیانه
در میان راضیان و ناراضیان از عملکرد آقای پزشکیان، اعتقاد به این امر که سیاست خارجی ایران به افزایش تنش در منطقه خاورمیانه منجر می‌شود بیشتر است. هرچند شدت این نظر در میان افراد ناراضی از عملکرد رئیس‌جمهور به مراتب بیشتر است. پنجاه و شش (۵۶) درصد از کسانی که از عملکرد آقای پزشکیان ناراضی هستند می‌گویند که سیاست خارجی ایران در خاورمیانه باعث افزایش تنش در منطقه می‌شود، تقریبا پنج برابر با کسانی که نظر مخالف دارند.
مخالفان عملکرد رئیس‌جمهور عملکرد حماس را رد می‌کنند
حدود ۵۱ درصد از کسانی که از عملکرد رئیس‌جمهوری ناراضی هستند می‌گویند که به صورت کلی عملکرد حماس را در حوادث غزه و جنگ با اسرائیل رد می‌کنند. این رقم ۱۴ درصد بیشتر از کسانی است که از عملکرد رئیس‌جمهوری ناراضی هستند اما عملکرد حماس از دیدگاه آنان مورد تایید است.
توضیحات
در میانه‌های انجام این نظرسنجی، اسرائیل در حمله به جنوب لبنان، حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان را به قتل رساند و این امر باعث افزایش تنش میان ایران و اسرائیل شد. همچنین در روزهای پایانی این نظرسنجی، ایران حدود دویست موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد. افزایش تنش در منطقه خاورمیانه و به خصوص جدال ایران و اسرائیل به صورت بالقوه می‌تواند بر نظر مردم نسبت به برخی سئوالات (هرچند به صورت مقطعی) قابل تاثیر باشد. بر اساس یک فرضیه انتظار می‌رود مردم در شرایط جنگی یا شبه جنگی با آرا و نظرات مسئولین، به خصوص در ابتدای تنش‌ها، همدلی بیشتری داشته باشند. هرچند این امر تنها یک فرضیه است و سنجش آن، نیازمند تحقیقات پسینی و بیشتر است.
برای مشاهده نتایجِ کاملِ نظرسنجی به لینک پلتفورم تعاملی ما بروید. فایل خام داده‌های ما با یک فاصله زمانی شش ماهه از همین لینک قابل دسترس خواهد بود. همچنین شما می‌توانید پرسش‌نامه و متن پی‌دی‌اف همین گزارش را که شامل اطلاعات تکنیکی بیشتر در خصوص تعداد نمونه و معیارهای وزن‌دهی است از طریق لینک بالا دانلود کنید.
در این پلتفورم، به ازای هر پرسش، می‌توانید نتایج را به صورت کلی و بر اساس چهار متغیرِ مستقل، شامل جنس، گروه سنی، محل اقامت و تحصیلات مشاهده کنید (نمودار میله‌ای یا Bar Chart). نمودارها به صورت تعاملی (Interactive) تهیه شده‌اند. در عین حال برای بررسی پاسخ‌های افراد به صورت انفرادی می‌توانید در نمودار کروی (Bubble Chart)، روی دایره‌ها کلیک کنید. هر دایره بیانگر مشخصات یک نفر از پاسخ‌دهندگان است که در پاسخ به پرسش متناظر، هم‌رنگ نمودار میله‌ای نمایش داده می‌شود. اعداد برای نمودارها گرد شده‌اند. به همین دلیل مجموع اعداد در مواردی می‌تواند تا یک دهم درصد ،کمتر یک بیشتر از صد در صد باشد.
روش اجرای نظرسنجی
روش اجرای نظرسنجی به صورت زیر است:
- این پیمایش به صورت تلفنی طی روزهای ۳۱ شهریور تا ۱۲ مهر ۱۴۰۳ توسط پرسشگران آموزش‌دیده در طول ساعات فعال هر روز انجام شده است.
- حجم نمونه ۱۱۸۹ نفر است.
- پاسخگویان این نظرسنجی از میان کلیه ساکنان بالاتر از ۱۸ سال مناطق شهری و روستایی سراسر کشور که دارای تلفن بوده‌اند با نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده است.
- نمونه‌گیری به صورت مرحله‌ای طبقه‌بندی شده، منطبق با جمعیت هر استان تهیه شده است. دارندگان تلفن در سطح کل کشور واحد نمونه را تشکیل می‌دهند.
- حدود ۴۲ درصد از پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی را زنان تشکیل می‌دهند، سهم مردان ۵۸ درصد است. همچنین ۸۰ درصد از پاسخ‌دهندگان در مناطق شهری و ۲۰ درصد در مناطق روستایی زندگی می‌کنند. سهم جوانان بین ۱۸ تا ۲۹ سال در این نظرسنجی، برابر با ۲۰ درصد است. پاسخ‌دهندگان در رده سنی ۳۰ تا ۶۴ سال، ۶۹ درصد از پاسخ‌دهندگان را شامل می‌شوند و افراد ۶۵ سال به بالا هم ۱۱ درصد از پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی هستند. درصد پاسخ‌دهندگان استانی نسبت به جمعیت استان برای همه استان‌های کشور به جز تهران، کمتر از ۲ درصد تفاوت دارد. سهم پاسخ‌دهندگان ساکن تهران در این نظرسنجی، حدود ۲.۳ درصد از جمعیت استان نسبت به کل کشور کمتر است.
- نمونه‌ها بر اساس جنس، سن و محل سکونت (منطقه شهری یا روستایی) و بر اساس سالنامه‌‌های آماری ۱۳۹۷ و ۱۴۰۰ و آخرین پیش‌بینی مرکز آمار ایران در خصوص مشخصه‌های جمعیت‌شناسی ایران در سال ۱۴۰۲ وزن‌دهی شده‌اند. همچنین چون تعداد نمونه‌های گرفته‌شده از استان تهران، حدود ۲.۳ درصد از نسبت جمعیت استان تهران کمتر بود، یافته‌های نظرسنجی بر اساس جمعیت استان تهران هم وزن‌دهی شده است.
- یافته‌های این نظرسنجی را با اطمینان ۹۵ درصد و در فاصله‌ی اطمینان ۲.۸ درصد، برای کمترین واریانس ممکن (با توجه به تعداد پاسخ‌دهندگان معتبر به هر سئوال)، می‌توان به کل افراد بالای ۱۸ سال ساکن ایران تعمیم داد.
- میزان اعتماد و صداقت پاسخ‌ها از طرف پرسشگران با تجربه و همچنین تحلیل‌های بیشتر مورد ارزیابی شده است. ۵۴ نفر از کسانی که میزان صداقت یا اعتماد آنان در یک طیف پنج قسمتی، “بسیار کم” ارزیابی شده بود (و یا در هر دو معیار صداقت و اعتماد، کم یا خیلی کم ارزیابی شده بودند) از نمونه کنار گذاشته شدند. همچنین در ۱۱ مورد، پاسخگو در بیشتر از ۷۰ درصد پرسش‌ها، گزینه‌های نمی‌دانم / ترجیح می‌دهم پاسخ ندهم را انتخاب کرده بود. هشت مورد از این ۱۱ مورد مطابق معیار پیشین از نتایج نهایی کنار گذشته شده بودند. سه مورد باقی‌مانده از نتایج نهایی حذف شدند.
- نرخ پاسخ در این نظرسنجی ۲۱.۹ درصد است.
- این نظرسنجی توسط شرکت تحلیل داده‌های استاسیس و با همکاری موسسه خاورمیانه Middle East Institute انجام شده است.