سیستان و خراسان جنوبی، مذهبی‌ترین استان‌های ایران هستند

استان‎های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی، مذهبی‌ترین استان‌های ایران هستند. البرز، گیلان و کردستان هم نسبت به سایر استان‌ها، غیر مذهبی‌تر هستند. این یافته بر اساس تحلیل داده‌های پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان بدست آمده که در آبان ماه سال ۱۴۰۲ انجام شده است.

طبقه‌بندی استان‌های ایران بر اساس شیوه دریافت مسائل شرعی و مذهبی بودن

جدول زیر استان‌های ایران را در چهار طبقه و بر اساس پاسخ‌های شهروندان استان به دو شاخص ۱- شیوه دریافت پاسخ مسائل شرعی (پاسخ مسائل شرعی خود را چگونه می‌یابید؟) و ۲- مذهبی یودن (خود را تا چه اندازه فردی مذهبی می‌دانید؟) دسته‌بندی کرده است.

در پاسخ به سئوال اول (پاسخ مسائل شرعی خود را چگونه می‌یابید؟)، شهروندان می‌توانستند از میان گزینه‌های ۱- به تشخیص خود عمل می‌کنم، ۲- به رساله مرجع تقلید یا دفتر مرجع تقلید مراجعه می‌کنم، ۳- از روحانی مسجد محل می‌پرسم، ۴- در فضای مجازی جستجو می‌کنم و ۵- از والدین و بزرگترها می‌پرسم، یک گزینه را انتخاب کنند. ما پاسخ‌ها را بر اساس درصد افرادی که به روحانی محل یا مرجع تقلید مراجعه می‌کنند و همچنین کسانی که صرفا به تشخیص خود عمل می‌کنند فیلتر و این دو عدد را از یکدیگر کم کردیم تا تفاوت کسانی را که صرفا به تشخیص خود عمل می‌کنند و کسانی را که به نوعی از نظر روحانیت استفاده می‌کنند بدست آوریم.

در پاسخ به سئوال دوم (خود را تا چه اندازه فردی مذهبی می‌دانید؟)، شهروندان می‌توانستند از بین گزینه‌های ۱- هیچ، ۲- کم، ۳- تا حدودی، ۴- زیاد و ۵- خیلی زیاد، یک گزینه را انتخاب کنند. در این سئوال هم ما پاسخ‌های کسانی را که گزینه‌های هیچ و کم را انتخاب کرده بودند از آنها که به گزینه‌های زیاد و خیلی زیاد اشاره داشتند کم کردیم، تا تفاوت خالص مذهبی بودن را در میان ساکنان هر استان بدست آوریم.

همانطور که در نمودار مشخص است استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و قم در طبقه اول قرار دارند. در این استان‌ها به خصوص دو مورد اول، اندازه هر دو شاخص از میانگین استان‌ها به مراتب بیشتر است.

در طبقات دوم و سوم، بیشتر استان‌های کشور قرار دارند که از منظر یک شاخص از میانگین استان‌های کشور بیشتر و از منظر شاخص دیگر کمتر است و یا اینکه در اطراف و نزدیک خط میانگین قرار دارند. در این میان می‌توان به استان‌هایِ هم‌طبقه از قبیل خوزستان، زنجان و اردبیل و یا استان‌های خراسان رضوی، کرمان و اصفهان اشاره کرد.

در طبقه چهارم هم استان‌های بوشهر، تهران، ایلام، کردستان، گیلان و البرز قرار دارند که اندازه هر دو شاخص در آنها از میانگین کشور کمتر است. در این میان شاخص غیر مذهبی‌بودن در استان البرز از بقیه استان‌ها بیشتر است.

شیوه دریافت مسائل شرعی در استان‌های ایران

نقشه زیر استان‌های ایران را صرفا منطبق با شیوه دریافت مسائل شرعی و بر اساس ۱-  تفاوت درصد افرادی که به روحانی محل یا مرجع تقلید مراجعه می‌کنند و  ۲-  کسانی که صرفا به تشخیص خود عمل می‌کنند نشان می‌دهد. به هر میزان که چگالی رنگ سبز در استان بیشتر باشد یعنی افرادِ ساکنِ استان، برای دریافت مسائل شخصی خود بیشتر به مراجع تقلید یا روحانی محل مراجعه می‌کنند. همچنین  به هر اندازه که چگالی رنگ نارنجی در استان بیشتر باشد یعنی افراد برای دریافت مسائل شخصی خود به تشخیص خود عمل می‌کنند.

مذهبی بودن در استان‎‌های ایران

نقشه و نمودارهای زیر، استان‌های ایران را صرفا منطبق بر پاسخ ساکنان به این سئوال که تا چه مذهبی هستند نشان می‌دهد. در این میان، پاسخ افرادی که گزینه هیچ یا کم را انتخاب کرده‌اند از افرادی که گفته‌اند خیلی زیاد یا زیاد مذهبی هستند از یکدیگر کم شده، تا خالص مذهبی بودن بدست آید.

توضیحات

• عدد‌های مرتبط با شاخص‌های استفاده‌شده در این مقاله از گزارش داده‌های پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان استخراج شده است. این داده‌ها بر اساس مصاحبه حضوری با ۱۵۸۷۸ نفر افراد بالاتر از پانزده سال در تمام استان‌های ایران بدست آمده است. این گزارش، پیمایش چهارم از مجموعه پیمایش‌هایی است که از سال ۱۳۸۲ در ایران آغاز و آخرین به روز رسانی آن در آبان سال ۱۴۰۲، انجام شده است.
• به دلیل اینکه داده‌های خام این پیمایش ارائه نشده است، وب‌سایت ۳۱ مستقلا نمی‌تواند داده‌های ارائه شده را تایید یا رد کند.
• فایل خام داده‌ها شامل متن پی‌دی‌اف پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان از طریق فایل گت‌هاب مرتبط با این مقاله قابل دسترس است.